VIÊM DẠ DÀY: NGUYÊN NHÂN – CÁCH CHỮA TRỊ DỨT ĐIỂM

 VIÊM DẠ DÀY: NGUYÊN NHÂN – CÁCH CHỮA TRỊ DỨT ĐIỂM

Viêm dạ dày là bệnh lý rất phổ biến, dễ tái phát, do nhiều nguyên nhân khác nhau. Triệu chứng rất đa dạng, từ không có triệu chứng đến đau dữ dội. Hiệu quả điều trị cũng khác nhau tùy nguyên nhân, tùy cơ địa và tùy chế độ ăn uống, sinh hoạt của mỗi người. Những trường hợp nặng có thể gây loét, xuất huyết, thủng hoặc ung thư dạ dày. Những trường hợp nhẹ có thể tự khỏi. Vì vậy, việc phát hiện và điều trị sớm là rất cần thiết.

I. Viêm dạ dày là gì?

Viêm dạ dày là tình trạng niêm mạc dạ dày bị tổn thương, sung huyết ở mức độ nhẹ đến viêm loét, xuất huyết do nhiều nguyên nhân. Các triệu chứng như: đau, ợ chua, khó tiêu... có thể diễn tiến cùng lúc hoặc chỉ xuất hiện một triệu chứng duy nhất, từ nhẹ nhàng âm ỉ đến đau dữ dội cấp tính. Trường hợp nặng, bệnh nhân sẽ đau dữ dội, sụt cân, tiêu phân đen hoặc nôn ra máu tươi, nhiều trường hợp dẫn đến xuất huyết, thiếu máu nặng hoặc ung thư dạ dày. Vì vậy, khi thấy các triệu chứng bất thường trên không tự khỏi sau 1-3 ngày, hãy đi khám để xác định nguyên nhân và điều trị dứt điểm. Một số nguyên nhân thường gặp nhất được liệt kê sau đây.

II. Nguyên nhân gây viêm dạ dày:

Có rất nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra viêm dạ dày, trong đó phải kể đến:

• Viêm dạ dày do vi khuẩn HP: Vi khuẩn Helicobacter pylori (HP) là nguyên nhân phổ biến gây viêm dạ dày cấp tính, mãn tính, loét, xuất huyết hoặc ung thư...
• Viêm dạ dày không do vi khuẩn HP: Sự phát triển tăng sinh bất thường của bề mặt niêm mạc dạ dày gây viêm dạ dày. Đây là dạng viêm dạ dày cũng thường gặp trên cơ thể người khỏe mạnh, sống lành mạnh, không có yếu tố nguy cơ gây bệnh.
• Viêm dạ dày do nấm, do trực khuẩn lao: Ít gặp, thường nhầm lẫn nên khó phát hiện, gây viêm dạ dày mãn tính.
• Viêm dạ dày do tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc như các loại thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) và aspirin có thể gây tổn thương niêm mạc dạ dày nếu sử dụng lâu dài hoặc không đúng cách, hoặc gây loét, xuất huyết tiêu hóa.
• Viêm dạ dày do ăn uống không hợp lý: Ăn quá no, không có thời gian nghỉ sau khi ăn no, thức ăn có nhiều dầu mỡ, thức ăn cay nóng, uống quá nhiều cà phê, sử dụng rượu và hút thuốc lá... cũng gây viêm dạ dày.
• Viêm dạ dày do yếu tố tâm lý: Căng thẳng, áp lực tinh thần, thức khuya có thể gây tăng tiết dịch vị dạ dày, dẫn đến viêm dạ dày.
• Viêm dạ dày do bệnh lý toàn thân: Một số bệnh như bệnh tự miễn dịch (như bệnh Crohn), bệnh thận, tiểu đường... có thể gây viêm dạ dày.
• Viêm dạ dày do yếu tố di truyền: Di truyền cũng có thể đóng một vai trò trong việc một người dễ bị viêm dạ dày.
• Viêm dạ dày do tuổi tác: Tình trạng viêm dạ dày có thể gia tăng theo tuổi tác.
• Viêm dạ dày do thực phẩm: Thực phẩm chứa nhiều chất bảo quản có thể gây tổn thương niêm mạc dạ dày, dẫn đến viêm dạ dày cấp hoặc mãn tính.

III. Triệu chứng viêm dạ dày:

Triệu chứng của viêm dạ dày rất đa dạng, từ không có triệu chứng đến đau bụng cấp tính dữ dội, từ âm ỉ đến đau dồn dập, co thắt. Cơn đau có thể lan toàn bụng nhưng đa số tập trung ở vùng thượng vị, có thể kết hợp thêm ói, sốt, tiêu chảy... Bệnh có thể tự khỏi trong 1-3 ngày nhưng đa số là có nguyên nhân nên phải đi khám và điều trị mới khỏi. Những triệu chứng thường gặp của viêm dạ dày bao gồm:

• Đau bụng: Quặn từng cơn hoặc âm ỉ, đau chủ yếu ở vùng thượng vị, có thể kèm theo khó tiêu, nóng rát thượng vị.
• Đầy hơi, khó tiêu: Đầy hơi sau khi ăn hoặc khi đói, khó tiêu, cảm giác no không biết đói.
• Buồn nôn và nôn mửa: Thường xuất hiện vào buổi sáng sớm hoặc trong cơn đau.
• Rối loạn tiêu hóa: Tiêu chảy hoặc táo bón thường xảy ra, dùng thuốc trị thì hết sau đó lại bị lại.
• Nóng rát vùng thượng vị, cổ họng hoặc sau xương ức: Cũng thường gặp do tăng tiết dịch vị dạ dày làm tổn thương niêm mạc dạ dày và thực quản.
• Phân đen: Có thể đi tiêu phân đen, thường gặp trong trường hợp loét xuất huyết gây chảy máu.
• Nấc cụt: Một số trường hợp biểu hiện bằng nấc cụt.

Nếu bạn nghi ngờ mình có những triệu chứng viêm dạ dày trên, hãy đi khám và điều trị sớm để tiết kiệm chi phí, giảm nguy cơ diễn tiến thành bệnh lý mãn tính, ác tính.

IV. Khi nào cần khám viêm dạ dày?

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra viêm dạ dày khác nhau nên mức độ biểu hiện triệu chứng cũng khác nhau. Đa số các trường hợp biểu hiện bằng đau bụng, khó tiêu, đầy hơi, ợ chua... nhưng cũng có trường hợp không có triệu chứng. Dù các triệu chứng chưa ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe nhưng cũng là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý đường tiêu hóa, gây nên chán ăn, sụt cân. Vì vậy, khi thấy các dấu hiệu sau cần đi khám tiêu hóa sớm:

• Đau bụng âm ỉ, dùng thuốc không khỏi.
• Đau bụng dữ dội kéo dài hơn 1 giờ không giảm.
• Đau bụng kèm sốt.
• Đau bụng kèm tiêu chảy hoặc táo bón.
• Đau bụng kèm nóng rát, ợ chua.
• Đau bụng kèm đi tiêu phân đen.
• Đau bụng kèm nôn ói.
• Đau bụng kèm sụt cân.
• Đau bụng thượng vị sau khi dùng thuốc.
• Đau bụng kèm nghẹn, khó nuốt.
• Đau bụng kèm nấc cụt.
• Đau bụng dùng thuốc không giảm.

Cần phát hiện, điều trị sớm nhằm hạn chế bệnh diễn tiến nặng, mạn tính hoặc ác tính như viêm teo dạ dày, viêm dạ dày mạn tính, loét xuất huyết dạ dày, ung thư dạ dày.

V. Chẩn đoán viêm dạ dày:

Việc chẩn đoán viêm dạ dày cấp tính, mãn tính dựa vào các yếu tố sau:

• Tính chất đau bụng: Thời gian, vị trí, liên tục hay ngắt quãng, có kèm theo các triệu chứng ợ chua, ói, nóng rát, đi tiêu...
• Bệnh sử: Khởi phát nhanh hay chậm, tự nhiên hay sau khi dùng thực phẩm, sau khi dùng thuốc hay sau liệu trình hóa trị liệu...
• Tiền sử: Bản thân hoặc gia đình có bệnh lý dạ dày là yếu tố để đánh giá bệnh cấp hay mãn, tiên lượng tốt hay xấu.
• Bệnh lý nền: Tiểu đường, lupus ban đỏ, bệnh về máu, gan mật... là yếu tố giúp chẩn đoán và tiên lượng điều trị.
• Dùng thuốc: Yếu tố không thể bỏ qua trong thăm khám tiêu hóa. Rất nhiều trường hợp xuất huyết tiêu hóa do viêm loét dạ dày sau khi dùng thuốc, nhất là thuốc Non-steroides, corticoides, thuốc chống ung thư, thuốc lao...
• Các cận lâm sàng không thể thiếu: Test HP hơi thở dạ dày, xét nghiệm máu, xét nghiệm mẫu dịch dạ dày, phân, siêu âm bụng, nội soi dạ dày... Ngoài ra có thể chụp CT, MRI nhưng tốn nhiều chi phí, chỉ thực hiện khi thật cần thiết.

VI. Cách chữa viêm dạ dày:

Hiện nay, có rất nhiều phương pháp điều trị viêm dạ dày. Phương pháp điều trị nội khoa được áp dụng cho hầu hết các trường hợp. Điều trị nội khoa theo từng nguyên nhân, kết hợp điều trị triệu chứng và thay đổi chế độ ăn uống, lối sống hợp lý cho hiệu quả rất cao. Phương pháp điều trị ngoại khoa được thực hiện khi điều trị nội khoa không hiệu quả. Tùy vào mức độ bệnh, tùy nguyên nhân mà sau khi khám, thực hiện các cận lâm sàng cần thiết, bác sĩ sẽ có phác đồ điều trị phù hợp cho từng bệnh nhân.

Những loại thuốc điều trị viêm dạ dày phổ biến được dùng nhiều nhất:

• Thuốc kháng sinh: Điều trị cho những trường hợp bị viêm dạ dày do nhiễm vi khuẩn HP.
• Thuốc trung hòa axit: Giúp giảm sự tiếp xúc trực tiếp của axit vào thành và niêm mạc dạ dày, hạn chế các tình trạng viêm, làm dịu nhanh các triệu chứng đau.
• Thuốc ức chế bơm proton: Giúp giảm tiết axit, kiểm soát và làm giảm lượng axit mà dạ dày tạo ra, thường được chỉ định cho những ca viêm dạ dày cấp.
• Nếu viêm dạ dày do dùng thuốc: Thì ngưng các thuốc đang dùng, điều trị hỗ trợ sẽ cải thiện sau 2-8 tuần bằng các loại thuốc như thuốc trung hòa axit, ức chế bơm proton... Nếu do hóa trị, xạ trị cần điều chỉnh phù hợp để tránh nguy cơ xuất huyết.
• Nếu do ung thư dạ dày, u tăng sinh, sa dạ dày, loét diện rộng...: Thì ưu tiên phẫu thuật sẽ mang lại kết quả khả quan nhất.
• Nếu do bệnh lý toàn thân: Thì điều chỉnh bệnh lý nền, phối hợp điều trị hỗ trợ dạ dày sẽ ổn định sau 2-8 tuần.
• Nếu do nguyên nhân khác: Thì điều trị nội khoa kết hợp chế độ ăn uống dễ tiêu, kiêng chua cay.

Các thuốc băng niêm mạc, thuốc chống co thắt, ức chế bơm proton, thuốc trung hòa axit, thuốc kháng sinh diệt vi khuẩn HP, kháng nấm, thuốc an thần sử dụng khi có yếu tố stress... cũng rất hiệu quả trong điều trị. Liệu trình được khuyến cáo từ 2-8 tuần, cần kiểm tra lại sau khi ngưng thuốc 3-4 tuần.

Như vậy, để phát hiện sớm và điều trị viêm dạ dày hiệu quả, hạn chế biến chứng là: khi phát hiện đau bụng, khó tiêu, ợ chua, nóng rát thượng vị, tiêu phân đen... cần đi khám và điều trị sớm, dùng thuốc đúng liệu trình theo hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý dùng thuốc hay ngưng thuốc không theo chỉ định.

VII. Cách phòng ngừa viêm dạ dày:

Dưới đây là một số cách phòng ngừa viêm dạ dày:

• Cân bằng chế độ dinh dưỡng: Duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh với nhiều thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, trái cây, ngũ cốc hạt, và thịt gà, cá... Hạn chế tiêu thụ thức ăn cay, nhiều dầu mỡ, đồ ăn nhanh và thức ăn có nhiều gia vị. Không ăn nhanh, ăn vội, ăn quá no. Nghỉ ngơi 15-30 phút sau khi ăn.
• Kiểm soát cân nặng: Giữ cân nặng trong khoảng phù hợp để tránh tạo áp lực lên dạ dày và hệ tiêu hóa, không làm việc nặng sau khi ăn.
• Kiểm tra định kỳ: Nếu có người thân nhiễm HP dạ dày hoặc bị ung thư dạ dày.
• Tránh sử dụng thuốc NSAIDs, Corticoides: Hạn chế sử dụng các loại thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) như aspirin, ibuprofen, nếu không được chỉ định bởi bác sĩ.
• Tránh căng thẳng, stress: Tránh căng thẳng, stress bằng cách tập yoga, thiền, tập thể dục và các hoạt động giảm stress khác.
• Tránh hút thuốc và rượu: Thói quen hút thuốc và việc uống rượu quá mức có thể gây tổn thương niêm mạc dạ dày và tăng nguy cơ viêm.
• Thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ: Kiểm tra sức khỏe và kiểm tra dạ dày định kỳ để phát hiện và điều trị kịp thời.